Müslümanlık Nedir?

İlmihâl, “hâl ilmi” mânasına gelen “ilm-i hâl” terkibinin günümüz imlasıyla birleştirilmiş şeklidir. Fıkıh ilmine dair temel bilgiler ile bunları içeren kitapların ortak ismidir. İlmihâl kitapları müslümanların bilinmesi üzerlerine farz olan ve hayatlarını kendileriyle şekillendirmeleri beklenen bilgileri içerir.

İman esasları ve ibadet kaideleri bu eserlerin ana konularını oluşturur. Bununla birlikte iman esaslarını akaid kitaplarına terk ederek yalnızca ibadet konularını içeren türler olduğu gibi, ibadetin namaz gibi tek bir maddesini ele alan ilmihâl eserleri de mevcuttur. İman ve ibadet ilkelerine siyeri ekleyen veya bu alanların bir kısmında daha ayrıntıya giren eserler de vardır.

İlmihâl eserlerinin geçmişi IV./X. yüzyıla kadar götürülmektedir. Yukarıda ifade edilen içerik her dönemin ihtiyaçlarına göre şekillenmiş, ilmihâl eserlerinin üslup ve mahiyetleri farklılıklar arz etmiştir. Osmanlı ilmihâl kültüründe önemli yere sahip iki eser;Mızraklı İlmihâlve son dönemde kaleme alınmış olanNîmet-i İslâmbunun güzel iki örneği sayılabilir. Biri meselelerin madde madde ele alındığı muhtasar bir eserken, ikincisi ilmihâl kitabının ötesinde bir fıkıh kitabı hüviyetine bürünmüştür.

Elimizdeki eser, Ömer Rıza Doğrul tarafından ilk defa 1933 yılındaMüslümanlık Nedir?ismiyle yayınlanmış, yeni bir üslupla kaleme alınmış, yeni bir ilmihâl metnidir. Bu haliyle ilmihâl geleneğinin modern dönemlerde Türkçedeki ilk örneklerinden kabul edilebilir. Kitabın asıl amacı cumhuriyetin ilk yıllarında seküler bir toplum inşası için pozitivist eğitime tabi tutulan Türk gençlerini, İslâm esaslarına uyandırmaktır. Bunun için daha çok iman esasları ve ibadetlerin hikmetleri ile maslahat üzerinden bir anlatım tarzı benimsenmiş, klasik ilmihâl dilinden imtina edilmiştir. Yazara göre bu usul modern zihniyetin dinin bütün alanlarını tehdit ettiği coğrafyalarda denenmiş ve tebliğ hususunda başarılı olmuştur.