Kasîde-i Bürde Tercümesi ve Tahmisi

Kasîde-i Bürde, Arap kökenli iki şairin, Ka‘b b. Züheyr (ö. 24/645?) ile Muhammed b. Sa‘îd el-Bûsîrî'nin (ö. 696/1297?) Hz. Peygamber'i methetmek amacıyla kaleme aldıkları manzumeler için İslami edebiyatta ortak kullanılagelen bir isimdir. Bilindiği üzere bu iki kasideden Ka‘b'a ait olanı tarihî bir gerçeğe, Bûsîrî'ye ait olanı ise bir rüya hadisesine dayanmakta olup her iki şiirin şairine de Hz. Peygamber tarafından “bürde” verildiği için bu adla anılmışlardır. Ka‘b'ın manzumesi her ne kadar ilk örnek olması ve Hz. Peygamber'in huzurunda okunma şerefine erişmesi vesilesiyle şöhret kazansa da Bûsîrî'nin Kasîde-i Bürde'si gerek yazılış hikâyesi gerekse söyleyiş güzelliği ve ifade gücü sayesinde Ka‘b'ın eserini gölgede bırakmayı başarmış ve şerh, tercüme, tahmis, tesdis, tesbi‘ ve ta‘şir gibi farklı şekillerle edebiyatımıza kazandırılmıştır.
Re'îsü'l-İhtisâb Şerîf Mu‘tasım el-Buhârî (ö. 1293/1876-77'den sonra), Hz. Peygamber'in şefaatine mazhar olabilmek ümidiyle Bûsîrî'nin Kasîde-i Bürde'sini önce manzum biçimde Türkçeye çevirmiş, sonra da bu tercümesini tahmis etmiştir. Elinizdeki kitapta bugüne kadar hakkında herhangi bir bilgi bulunmayan Mu‘tasım el-Buhârî'nin hayatı ve sözü edilen eseri her yönüyle ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde Ka‘b b. Züheyr ile Bûsîrî'nin bahsi geçen kasidelerine dair detaylı bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Bûsîrî'nin hayatı, eserleri ve Kasîde-i Bürde'sinin Türkçe tahmislerinden söz edilmiştir. İkinci bölümde Mu‘tasım el-Buhârî'nin hayatı hakkında bilgi verilmiş, Kasîde-i Bürde tercümesi ve tahmisinin şekil ve muhteva hususiyetleri üzerinde durulmuş ve tespit edilebilen tek nüshasının tavsifi yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise metnin tesisinde dikkat edilen hususlara değinilmiş, transkripsiyon alfabesi gösterilmiş ve çeviri yazılı metne yer verilmiştir. Bu çalışma ile hem hayatı hakkında kaynaklarda yeterli bilgi bulunmayan Mu‘tasım el-Buhârî ilim âlemine tanıtılmış hem de şairin Kasîde-i Bürde tercümesi ve tahmisi sahayla ilgilenen okurların istifadesine sunulmuştur. Çalışmanın Kasîde-i Bürde literatürüne katkı sağlamasını ve konuyla ilgili yeni araştırmalara ışık tutmasını temenni ediyoruz.