Çözümlü Örneklerle Doğru Akım Elektrik Makinaları

Çözümlü Örneklerle Doğru Akım Elektrik Makinaları

Doğru akım motorlarının dinamik performanslarının yüksek olması, hız ve moment ayarlarının kolayca yapılabilmesi bu motorlara önemli üstünlükler sağlamıştır. Bu üstünlüklerinin yanında bakım gerektirmeleri bu motorların mahsurlu tarafını oluşturmaktadır. Günümüzde alternatif akım motorları, bakım gerektirmemeleri ve yapılarının basit olmalarının yanında ekonomik olmaları nedeni ile geniş bir kullanım alanı bulmuşlardır. Geniş bir kullanım alanı bulan alternatif akım motorlarının kontrolü doğru akım motorlarına göre daha karmaşık ve zordur.
Doğru akım motorlarının kontrolünün kolay olması ve yüksek performansa sahip olmaları alternatif akım motorlarının daha ekonomik olmalarına rağmen doğru akım motorların kullanımını sağlamaktadır. Günümüzde bu alanda üretim yapan ticari üretici firmalar her boyutta ve güçte doğru akım motorlarını üretmektedirler.
Malzeme teknolojisindeki gelişmeler doğru akım motorlarına da yansımış boyutları küçülmüştür. Doğru akım motorlarındaki kutupların uyartımmın kalıcı mıknatıslarla yapılması doğru akım motorlarının boyutlarını önemli ölçüde küçültmüş ve motorun sürülmesi ile birlikte kontrolünü de kolaylaştırmıştır. Bu bakımdan tıp alanında, otomasyon alanında, otomobillerde ve daha bir çok alanda kutuplan kalıcı mıknatıslı motorlar kullanılmaktadır.
Lisans seviyesinde hazırlanan bu kitapta doğru akım makinalarının yapısı ve davranışları incelenmiş ve genelde anlaşılması güç olan elektrik makinalarının davranışlarının daha kolay anlaşılması için konular bol örnek problemlerle desteklenmiştir (78 örnek problem). Kitapta doğru akım makinalarının kalıcı durumları incelenmiştir. Esasen doğru akını makinaları diğer elektrik makinalarının temelini oluşturmaktadır. Bu bakımdan doğru akım makinalarının iyi anlaşılması diğer elektrik makinalarının daha kolay öğrenilmesini sağlayacaktır. Bu konunun önemi göz önünde bulundurularak bu kitapta doğru akım makinalarının anlaşılmasını kolaylaştırmak için konular olabildiğince bol şekille (260 şekil) izah edilmeye çalışılmıştır.
Elektrik makinalarının çalışma esasım oluşturan manyetizmaya kitabın--ilk konusunda yer verilmiştir. Manyetizma prensipleri, mıknatıslanma, elektromıknatıs ve kalıcı mıknatıslar bu bölümde incelenmiş elektrik makinalarının temeli olan manyetizma geniş bir şekilde izah edilmiştir. İkinci bölümde doğru akım makinalarının yapısı hakkında bilgiler verilmiş yine bol şekillerle doğru akım makinaları tanıtılmıştır. Üçüncü bölümde doğru akım generatörlerinde elektromotor kuvvetin üretilme mekanizması izah edilmiş, doğru akım generatörleri bu bölümde açıklanmıştır. Dördüncü bölümde generatörlerin çeşitleri incelenmiş ve elektrik devre modelleri üzerinde açıklamalar yapılmıştır. Beşinci bölümde doğru akım motorlarında momentin ve zıt emk’tin üretilme mekanizması geniş şekilde açıklanmıştır. Altıncı bölümde doğru akım motorlarının çeşitleri elektrik devresi modelleri ile birlikte açıklanmış ve konular örnek problemlerle desteklenmiştir. Yedinci bölümde motorların çalışma bölgeleri ve yükler anlatılmıştır. Sekizinci ve son bölümde ise doğru akım motorlarında frenleme sistemleri izah edilmiştir.
Kitabımın hazırlanmasında katkısı olan çok değerli hocam Prof. Dr. Güngör BAL'a, bu kitabı yazmam konusunda beni teşvik eden çok değerli hocam Prof. Dr. Şakir BAYÎNDIR’a ve her zaman bana destek olan aileme teşekkürlerimi sunarım. Kitabımın doğru akım elektrik makinalarını öğrenmek isteyenlere faydalı olmasını diliyorum.
Yrd. Doç. Dr. M. Cihat ÖZGEN EL
Şubat 2011
Erzincan