Borçlu Zamanlarda Yaşamak

Z. Bauman’ın yenilikçi akışkanlık kavramı, 20. yüzyılın ortaları ve sonlarında yaşanmış kayda değer toplumsal ve politik dönüşümleri tarif etmeye dönük bir metafordur. Temsilini moderniteye ait kurumların çözülmesinde ve “akışkan hale gelmesinde” bulur. Bu çerçevede akışkan modernite “post-ütopyacı”, “post-fordist”, “post-Ulusal” ve “post-panoptiktir”. Bauman’a göre, akışkan kapitalizmin son dönüşümlerinde, neoliberalizm (ulus-devlet krizinin hem sebebi hem sonucu olarak) belirleyici bir rol oynamıştır. Bu dönüşümün özelliklerinden biri “üretici toplumdan tüketiciler toplumuna geçiştir”. Bu geçişe insanları “borçlu bir ırka” dönüştüren belirgin ve çarpıcı bir süreç eklenmekte, devletin yeni ama içler acısı rolü “piyasa egemenliğinin cellatlığıyla” sınırlanmaktadır. Bu devlette “insan kaderinin radikal bir şekilde özelleştirilmesi, endüstri ve finansın radikal ölçüde kuralsız hale getirilmesiyle el ele gitmektedir”.

Bauman’a göre, toplumsal olarak inşa edilmiş topluluklarımız, kimliklerimiz ve kurumlarımız daha kararsız ve güvensiz hale gelmiş, bu da devletin gerilemesiyle ulusal sınırların muğlaklaşmasının kaçınılmaz hale geldiği bir dünyada “akışkan kimlikler” yaratmıştır. “Akışkan zamanlar” ayrıca, Bauman’ın çerçevesi içinde, yurttaş hakları kültürü (geleneksel anlamda refah devletine ve modernizmin söylemlerine ait olan kültürün), bu kitapta üzerinde uzun uzun durulacak bir “hayırseverlik, aşağılanma ve damgalama kültürüne” indirgemiştir. (…) Bauman’ı okumak ve onunla sohbet etmek, özellikle incelikli mizahı ve ironi duygusu sebebiyle epey bağımlılık yaratıcıdır. Fakat onunla tartışmak, onunla karanlık bir mağaraya girip saniyeler içinde onu kaybetmek gibidir. Onun farklı bir tünele girdiğini anlamak, tünelin sonunda gözle görülür hiçbir ışığın, hiçbir net patikanın olmadığını fark etmek gibidir. Bauman bizi tarihi, hukuku, ekonomiyi, kültürü ve siyaseti başka bir perspektiften okumaya davet ediyor. Yolculuğun sıkıntılarla dolu yapısını kavramamızı sağlıyor ve bize günümüzde kapitalizmin yarattığı ve onun ayrılmaz parçası olmuş finansal krizlerde tek kurbanın biz olmadığımızı hatırlatıyor…

Citlali Rovirosa-Madrazo