Ankara Yazıları

“Ankara, uzun tarihinin şaşırtıcı terkipleriyle dolu­dur. Asırlar içinde uğradığı istilâlar, üst üste yangınlar ve yağmalar, şehirde geçmiş zamanların pek az eserini bırakmıştır. Acayip bir karışıklık içinde bu tarih daima insanın gözü önündedir. Türk kültürünün kendinden evvel gelmiş medeniyetlerden kalan şeylerle bu kadar canlı surette rastgele karıştığı, haşır neşir olduğu pek az yer vardır.” (Ahmet Hamdi Tanpınar, Beş Şehir)

Ankara, tarih boyunca çeşitli devletler tarafından yönetilen, işgal edilen, muhasara altında tutulan, bazen yakılan-yıkılan ama her zaman stratejik konumunu koruyan önemli bir şehirdir. Ne var ki Ankara üzerine kalem oynatıp kelam üreten insanlar, böylesi uzun ve zengin tarihe sahip bir şehri çeşitli cepheleriyle incelemeye kalkıştıklarında elde bulunan kaynakların azlığını görerek şaşırırlar. Çünkü birkaç şiir parçası, bazı hatıra kırıntıları ve Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinin Ankara bölümü istisna tutulursa; şehrin siyasi, kültürel ve ekonomik panoramasını izleyebileceğimiz kaynak yok denecek kadar azdır. Bu eser, Ankara tarihi hususundaki eksikliği gidermek gayesiyle hazırlanmıştır.

Ahmet İhsan Tokgöz, edebiyat tarihimize damgasını vuran Servet-i Fünûn dergisinin sahibi olmasının yanı sıra, edip kimliğiyle de dikkat çeken bir şahsiyettir ve kaleme aldığı gezi yazılarıyla edebiyatımızda önemli bir boşluğu doldurmuştur. Yazarın 1893'te bir seri halinde yayımladığı “Ankara Müşahedatı”, 1890'ların başındaki Ankara hayatına dair önemli veriler içermektedir. Cumhuriyet'in ilanından önce Ankara'ya iki seyahat düzenleyen yazar, 1927'de kaleme aldığı “Ankara'da Ne Gördüm?” başlıklı yazısında Ankara'nın başkent olduktan sonra yaşadığı değişimi gözler önüne serer. Ahmet İhsan, 1929'da “Ankara'da Dört Gün” ve milletvekili olduktan sonra 1931'de de “Ankara Postası” üst başlığıyla yayımladığı gezi yazılarında şehri değerlendirmeyi sürdürür. Ahmet İhsan'ın Ankara Yazıları, başkentin tarih içindeki değişimini, vermesinin yanı sıra, bu değişimi kronolojik olarak ve ilk defa yayımlanan fotoğraflar eşliğinde sunması bakımından önemlidir.